Eserin Adı: Çalıkuşu
Yazarı: Reşat Nuri Güntekin
Sayfa Sayısı: 367
Basıldığı Yer: İnkılap ve Aka Kitabevleri
Yazarın Hayatı:

Reşat Nuri Güntekin (1889 – 1956)

İstanbul’da Doğdu. Londra’da öldü. Babası doktor olduğu için Anadolu’yu karış karış dolaştı. İzmir’de Frer’ler Mektebi’nde okudu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ni Bitirdi. Muhtelif okullarda öğretmenlik, M.E. Bakanlığında başmüfettişlik, Paris’te öğrenci müfettişliği, Çanakkale’den seçilerek milletvekilliği yaptı. 1918’den itibaren tiyatro eleştirileri yaparak yayın hayatına atıldı. Türk Tiyatrosunun kurulmasında, telif eserleriyle büyük hizmeti dokundu. En tanınmış romanı olan Çalıkuşu bile, daha önce İstanbul Kızı adıyla piyes olarak yazılmıştı. Reşat Nuri, son derece duygulu ve temiz bile dille hikaye, roman, tiyatro, hatıra ve makale türlerinde eserler vermiş, pek çok da tercüme yapmıştır.

Konusu: Kaybettiği sevginin yerini doldurmak için hayatını Anadolu insanına ve çocuğuna adayan ülkücü bir kızın hikayesini anlatıyor.

Yer: İstanbul, Bursa, Çanakkale, İzmir, Kuşadası

Zaman: 1. Dünya Savaşı

Eserdeki Kişiler:

Feride, Kamuran, Münevver, Hayrullah Bey ve Munisedir.

Feride (Çalıkuşu) : Bir subayın kızıdır. Küçük yaşta anne ve babasını kaybettikten sonra teyzesinin yanına gelir. Zeki, başarılı ve afacandır. Teyzesi onu bir Fransız okuluna yatılı olarak verir. Tatillerde teyzesine gider. Okuldaki yaramazlığından dolayı “Çalıkuşu” adını alır. Teyzesinin oğlu Kamuran’la birbirlerini severler.

Kamuran: Feride’nin teyzesinin uğludur. Genç, yakışıklı ve çapkıun olan Kamuran, Feride’yi sevdiği halde Münevver’le evlenir.

Münevver: Kendi Halinde, hasta bir kadındır. Kamuran’ı sevmiştir.

Hayrullah Bey: Askeri bir doktor olan Hayrullah Bey, Feride’nin babası yaşlarında, iyi kalpli, yardımsever bir adamdır. Feride’yi kızı gibi sevmiştir. Onu korumak için evlenmiştir. Feridey’le Kamuran’ın tekrar birleşmesini sağlar.

Munise: Feride’nin Zeyniler köyünde evlat edindiği bir kzıdır. Feride’yle birbirlerine çok bağlıdırlar. Büyüdükçe süsüne düşkün bir kız olur. Difteriden ölür.

Besime: Feride’nin teyzesi, Kamuran’nın annesidir.

Teması: Yoksul Anadolu’yu yükseltip, kalkındırmak isteyen, yeni okumuşlar kuşağına öncülük eden bir öğretmenin yaşam öyküsü anlatılmaktadır.


Dil ve Anlatım Özellikleri: Reşat Nuri’nin güzel bir dili vardır. Eser güzel ve akıcı bir dille yazıldığından aradan yıllar geçse de canlılığını ve değerini hiçbir zaman kaybetmez. Her sınıf halkın- anlayabileceği günlük konuşma diliyle yazılmıştır. Akıcı ve sürükleyici  oluşu kolay okunmasını sağlıyor.

Reşat Nuri’nin eserlerinde, yoğun bir yurt ve insan sevgisi, yaşama sevinci tütmektedir. Bu eserde Anadolu’nun sorunlarına bilinçli olarak özen gösterilmiş olması, Feride’nin genç kızları etkilemesi, dil ve anlatımdaki rahatlık, okuyucuları romana çekebilir. Kitabı okumaya başlayan bir kişi onu bir çırpıda okuyup bitirmek istiyor.

Romanın Özeti:

Feride ve Kamuran’ın evlenecekleri sırada bir kadın gelerek Kamuran’ın Münevver’e evlenme teklif ettiğini söyler; bunu mektuplarla da açıklar. Feride bunu duyunca köşkten kaçarak yaşlı süt ninesinin yanına sığınır. Lise diplomasından cesaret alarak Anadolu’da öğretmenlik ister. Onu Ziyneler Köyüne verirler. Orada küçük öğrencilerin birkaçı onun tesellisi olurlar. Munise’yi burada evlat edinir. Hayrullah Bey’le de tanışır. Ziyneler köyünde başlayan öğretmenliğini Bursa, Çanakkale, İzmir ve Kuşadası’nda sürdüren Feride, genç ve güzel olduğundan her gittiğin yerde baskı ortamıyla karşılaşır. Bu yüzden sık sık yer değiştirir. Hayrullah Bey’le Kuşadası’na tekrar karşılaşırlar. Arkadaşlıkları dedikodu doğurunca evlenirler. Feride anı defteri tutmaktadır, bir gün onu yitirir, Hayrullah Bey bulur ve okur. Hastalanınca Feride’nin ailesinin yanına döneceğine dair söz alır ve teyzesine ir paket götürmesini ister. Öldükten sonra Feride paketi teyzesine götürür.

Kamuran’ın karısı Münevver de hastalandığından dolayı ölmüştür. Kamuran Feride’nin ayrılmasını beklemeden paketi açar. İçinde doktorun Feride’yle arasındaki baba kız ilişkisini açıklayan ve Feride’ye bırakmamasını isteyen bir mektupla, Feride’nin günlüğü vardır. Kamuran günlüğü okuyarak her şeyi öğrenir. Feride’nin gideceği gün ona birlikte olmayı önerir, Feride birkaç kez direnirse de sonunda evlenirler.

Feride artık Çalıkuşu, küçüklüğündeki gibi afacan değil; büyüdükçe hayatın gerçeklerini anlayan, acıların olgunlaştırdığı sevgi dolu bir kadındır.