Eserin Adı: Yaban
Basıldığı Yer: Remzi Kitabevi – 1970
Sayfa: 275
Yazarı: Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Yazarın Hayatı:

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974), Kahire’de doğmuş, Manisa ve İzmir’de öğrenim gördükten sonra İskenderiye’de okumuş, İstanbul’a gelince de, Fecri Ali topluluğuna katılmıştır. Hikaye ve mensur şiir yazmaya başlamış, Peyam ve İkdam gazetelerinde makaleler de yazmış; Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu’ya geçmiştir. Bir süre milletvekilliği yapmış, elçiliklerde bulunduktan sonra da emekliliğe ayrılmıştır.

Romanın Özeti:

Ahmet Celal, 1. Dünya Savaşında kolunu yitirir. İstanbul’da yaşamaya başlar. İstanbul emperyalist devletlerce işgal edilir. Tüm Osmanlı aydınları gibi Ahmet Celal de Anadolu’ya kaçar, emir eri Mehmet Ali’nin Porsuk Çayı yöresindeki köyüne yerleşir. Köylülere bir türlü uyum sağlayamaz. Anadolu insanı bu Osmanlı yarı-aydınına yabancı gözü ile “YABAN” gözüyle bakarlar.

Mustafa Kemal’in açtığı Kurtuluş Savaşı başlamıştır. Yaralı bir Türk subayı İstanbullu bir Osmanlı-Türk aydını olarak Ahmet Celal, köylülere Mustafa Kemal’in başlattığı Kurtuluş Savaşını, Türk ulusunun bağımsızlık davasını anlatmaya başlar. Ahmet Celal’e kimse inanmaz. Ahmet Celal ancak emir eri Mehmet Ali, annesi Zeynep Kadın, Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail ve onun kardeşi Emine’yle dostluk kurabilir.

Köyün en zengin adamı ve köyün ağası Salih Ağa, köyü ekonomik bakımdan sömürmektedir. Şeyh Yusuf ise din adamı kisvesi altında köyü manevi yönden sömürmektedir. Devlet temsilcisi muhtarın, herhangi bir gücü yoktur. Köyün etkin ve güçlü bu iki tipi Ahmet Celal’i, engellemeye çalışırlar. Köyü işgal eden düşmanla bile işbirliği ederler.

Sakarya Savaşının hemen öncesi, Yunan birliği köye girer. Direnenleri öldürür. Köyde işbirliği yapanları, kendisine yardımcı olanları bile aldatır, sömürür, herkese zulmeder. Sakarya bozgunundan sonra köye ikinci Yunan birliği gelir. Köyü talan ederler. İnanılmaz derecede acımasız davranırlar.

Ahmet Celal, emir eri Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail’in karısı olan Emine’yi sever. Ona yakınlık duyar. Köylü, düşman çizmeleri altında inlemektedir. Köylü kaderine razı olmuştur. Ahmet Celal ise, Türk askerlerinin geleceği umudunu taşımaktadır. Sonunda o da dayanamaz ve Emine ile birlikte kaçar. İkisi birden yaralanırlar.

romanda olay kesin bir sonuca ulaşamaz. Ahmet Celal, ağır yaralı olan Emine’yi ve anılarını yazdığı defterini bırakır. Bilinmeyen bir yöne gider.

Anlatım Özellikleri: Özellikle Ahmet Celal’in düşüncelerini yansıtan bölümlerde, uzun cümleler ve yabancı sözcükler var. Öteki bölümlerde dil oldukça sade sayılabilir.



Eserdeki Kişiler:

Ahmet Celal, Salih Ağa, Mehmet Ali, Şeyh Yusuf, Zeynep Kadın, Emine, Yardımcı Şahıslar

Ahmet Celal: Romanın baş kahramanıdır. 1. Dünya Savaşı’nda kolunu yitirmiştir. Yaşamaya küskün, karamsar bir şehir tipidir. Köylüler ile olumlu diyaloglar kuramaz. Gerçekçi olmasına karşın, gerçekler karşısında, şaşkına dönen biridir.

Gerçekler karşısında Türk aydınını suçlar. İdealist düşüncelere sahiptir. Olaylara ve köy gerçeğine karamsar gözle bakar.

Paşa soyundan gelen Ahmet Celal, kolunu yitirdiği için yıkık ve yalnızdır. Çevresiyle uyum kuramaz. Çevresine tiksinti duyar.

Salih Ağa: Köyün en zengin adamlarından biridir. Buna karşın kılık kıyafeti açısından bir dilenciden farkı yoktur. Bütün köy halkını nüfuzu altına almıştır. Köylüye kendine akıllı olarak tanıtmıştır. Köylüye borç vererek nüfuzunu sürdürmekte, ama bunun yanı sıra da köylüyü sömürmektedir. Son derece çıkarcı ve o derece yalancı ve acımasızdır. Köylü üzerinde kurduğu baskılar nedeniyle köyün ekonomisine yön verir.

Mehmet Ali: Ahmet Celal’in emir eridir. Savaş sonrası köyüne dönmüştür. Ahmet Celal’e saygı duymasına karşın,o yine de köyüne, köy geleneklerine bağlı yoksul bir köylüdür. Köylüler gibi giyinir, onlar gibi düşünür. Kaderine rıza gösteren bir tiptir.

Şeyh Yusuf: Salih Ağa köyü ekonomik yönden sömüren, bu yönde köylüler üzerinde baskılar kuran olumsuz bir kişi ise, Şeyh Yusuf ta köyü manevi yönden sömüren, bu yönde köylü üzerinde dinsel baskılar oluşturan olumsuz biridir. Son derece cahildir. Dini bilgileri oldukça basittir. Temizliğe dikkat etmeyen pasaklı biridir.

Zeynep Kadın: Mehmet Ali’nin annesidir. Zeynep Kadın, kaderine razı olmuş, acılar karşısında ağlamayı bile unutmuş, tarlasının evinin işlerini tek başına yöneten gerçek bir Türk anasıdır. Oğlunu, kocasını askerde, savaşlarda yitiren, yoksulluk ve acılar içinde ömrünü çalışmakla geçiren “Türk anasını, Türk kadınını” temsil eder.

Emine: Romanda ağırlığını koyan ikinci kadındır. Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail’in karısıdır. Romanın asıl kahramanı Ahmet Celal’in ilgi duyduğu tek kadındır. Emni de Zeynep Kadın gibi olaylar karşısında edilgen bir yapıya sahiptir. Erkeklerin kurduğu köy dünyasında, erkeklerin güdümünde sessiz bir kişiliğe sahiptir. Yunan birliğinin öldürme ve kıyım eylemlerinden korkarak sonunda Ahmet Celal’e kaçar.

Yardımcı Şahıslar: Bu ana kişilerin yanında yardımcı kişiler de vardır… Emeti Kadın, oğlu küçük Hasan, karısı, Mehmet Ali’nin kardeşi İsmail, Bekir Çavuş… Bu kişiler üzerinde fazla durulmamıştır.